Het kiezen van de juiste potmeter en condensator voor jouw gitaarklank

De weerstand van de toonpotmeter die je gebruikt is iets waar de meeste mensen niet over nadenken, tenzij je geïnteresseerd bent in het creëren van je eigen sound. Veel gitaristen willen graag experimenteren met verschillende setups om de toonregeling van hun gitaar optimaal te laten klinken en te laten reageren zoals zij willen. We hebben het daarom in dit artikel over gitaar-potentiometers en condensatoren en laten zien wat de mogelijkheden zijn van het combineren van potmeters en condensatoren.

Gitaren met meerdere pickups

Als je een Stratocaster of een Les Paul gitaar bespeelt, lijkt het kiezen van potentiometers en condensatoren simpel. Gebruik je immers niet altijd 250K-potentiometers en .047µF-condensatoren voor single coils en 500K-potentiometers met .022µF-condensatoren voor humbuckers?

Dat is hoe veel mensen het doen. Er zijn echter ook veel gevallen wanneer dit niet zo is. Wat is bijvoorbeeld de juiste potmeter voor een HSS Stratocaster of een Ibanez-style HSH-setup? En wat als je slechts één volume- en één toonknop hebt om alles te bedienen?

Als dit voor jou geldt, is het belangrijk om te weten hoe je potentiometerwaarden en condensatoren kunt combineren. Dit artikel kan daarbij helpen. Maar onthoud: als het om geluid gaat, is alles subjectief. De "beste" setups zijn degene die je het geluid geven waar jij naar zoekt.

Het verschil tussen toonpotmeters en volumepotmeters

Volumepotentiometers en toonpotentiometers zijn eigenlijk hetzelfde type potentiometer. Het zijn namelijk allebei variabele weerstanden. Je volumepotentiometer stuurt het volledige signaal naar grond, waardoor het signaal uitgeschakeld wordt. Een toonpotentiometer maakt daarentegen gebruik van een condensator die hogere frequenties vermindert en specifieke frequenties doorlaat.

De waarde van een potentiometer (bijvoorbeeld 250K of 500K) is de weerstand die het op je signaal plaatst. Een vuistregel voor potmeter weerstanden is: hoe lager het nummer, hoe minder frequenties doorgelaten worden.

Wat is de functie van een condensator?

Een condensator leidt de stroom van specifieke frequenties in je gitaarelektronica om. Afhankelijk van de waarde van de condensator worden verschillende frequenties beïnvloed.

Waarde van de potmeter

Fabrikanten geven elke potmeter een specifieke weerstand. Over het algemeen laten hogere weerstanden meer frequenties door de potentiometer gaan. Dit geeft je een helderder signaal met meer detail in de hoge frequenties. Het omgekeerde geldt voor lagere waarden. Terwijl dit invloed heeft op je klank wanneer je de potmeter terugdraait, heeft het ook invloed op je algemene klank wanneer je het volume volledig open draait.

De vijf meest voorkomende weerstanden gebruikt in potmeters voor elektrische gitaren zijn 25K, 100K, 250K, 500K en 1Meg. Technisch gezien werkt elk van deze waarden met alle soorten gitaar pickups. Echter, er zijn enkele algemene richtlijnen die gitaarbouwers volgen.

• - 25K of 100K potmeters: Actieve pickups
• - 250K potmeters: Single coil pickups
• - 500K potmeters: Humbucking pickups
• - 1Meg potmeters: Jazzmasters, sommige Telecasters en sommige actieve pickups

Houd er rekening mee dat dit geen vaste regels zijn. Je kunt bijvoorbeeld een 500k pot gebruiken met single-coil pickups. Dit zal ze een helderder geluid geven. Je kunt ook 250k pots gebruiken met humbuckers voor een warmere klank. Maar wanneer je verschillende soorten pickups combineert, moet je een waarde kiezen die werkt voor beide elementen.

Zelf potmeters en condensatoren combineren

De meeste fabrikanten gebruiken 500K potentiometers voor elektrische gitaren met HSS en HSH pickups. Dit lijkt misschien gunstig voor de humbucker-geluiden, maar als je single-coils te helder klinken, kun je altijd de toonknop terugdraaien. Met passieve circuits kun je geen hoge tonen toe voegen aan een vette humbucker, en een humbucker-brugpickup is ook waar veel spelers het meeste spelen op deze gitaren.

Als je de voorkeur geeft aan het hals single-coil element van je HSS Strat en alleen af en toe overschakelt naar de humbucker, kan 250k de beste optie zijn. Dit kan een humbucker met te veel hoge tonen een warmer geluid geven. En je kunt altijd die hoge tonen terugkrijgen met een helderder klinkende pickup. Het gaat allemaal om experimenteren en het vinden van de beste gitaarpotmeters en condensatoren voor jouw gitaar en speelstijl. Bekijk hier interne bedrading voor je gitaar.

Het toevoegen van een condensator aan een potmeter verandert de potmeter in een laagdoorlaatfilter. De waarde van de condensator bepaalt hoe donker je gitaar wordt als je toonknop dicht draait. Het bepaalt ook hoe snel dit gebeurt als je de knop terugdraait. Dat doet de condensator op de volgende manier. Geselecteerde hoge frequenties worden naar de aardedraden gestuurd in plaats van naar je output jack. De condensator vertelt je potmeter welke frequenties gefilterd moeten worden.

Algemene regel voor condensatoren

Hoe hoger de waarde van de condensator, hoe donkerder de klank. Er zijn drie meest gebruikte waarden voor de bedrading van een toonpotmeter:

.015 µF condensatoren bieden fijne controle over je hoge tonen in het hele bereik van de toonknop, perfect voor het temmen van harde frequenties zonder ooit over te gaan naar een donkere, modderige toon.

.022 µF condensatoren zijn de perfecte middenweg. Ze werken geweldig met zowel single-coils als humbucker en bieden een balans tussen helderheid en de mogelijkheid om warm en donker te worden.

.047 µF condensatoren kunnen donkerdere klanken maken dan .015 µF en .022 µF condensatoren. Daarom kunnen ze goed passen bij fellere gitaren zoals Telecasters en Stratocasters. Maar je vindt ze zelfs in de humbucker gitaren van sommige jazz spelers, omdat ze de warmte en vette toon maken die ze nodig hebben.

Tip bij het kiezen van een condensator

Een goed beginpunt bij het combineren van potmeters en condensatoren is om te beginnen met een .022 µF condensator vanwege hun veelzijdigheid. Het is echter belangrijk om jezelf af te vragen wat je precies wilt bereiken met je toonknop en van daaruit verder te gaan met experimenteren.

Alle getallen en waarden kunnen overweldigend zijn als je voor het eerst een potmeter of condensator vervangt of personaliseert. Maar als je de bovenstaande basisrichtlijnen volgt kan je binnen de kortste keren je gitaar je eigen unieke klank geven!